ciences, Technology & Engineering
วิทยาศาสตร์ และวิศวกรรมศาสตร์
ในคู่มือฉบับนี้ จัดการศึกษาด้านที่เกี่ยวกับวิศวกรรมศาสตร์ รวมอยู่ในการศึกษาทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซึ่งประกอบด้วยการศึกษาที่เกี่ยวข้องทางด้านนี้ทุกระดับ ตั้งแต่ระดับอนุปริญญาซึ่งผลิตช่างเทคนิคชั้นสูง จนถึงระดับหลังปริญญาซึ่งผู้สำเร็จการศึกษาสามารถเลือกประกอบอาชีพเป็นวิศวกร อาจารย์มหาวิทยาลัย หรือนักวิจัย
การศึกษาทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ในระดับอุดมศึกษาของฝรั่งเศส ไม่จำเป็นต้องเรียนและสอนอยู่เฉพาะภายในมหาวิทยาลัยเท่านั้น หลักสูตรบางประเภทจัดการเรียนการสอนขึ้นในโรงเรียนมัธยม (Lycées) และการศึกษาทางด้านนี้ภายในมหาวิทยาลัยเองก็จัดการศึกษาทางด้านนี้หลายหลักสูตรที่แตกต่างกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับจุดมุ่งหมายของแต่ละหลักสูตร นอกจากนี้ หลักสูตรระดับอุดมศึกษาอื่น ๆ เช่น หลักสูตร STS (Section de Techniciens Supérieurs) ในโรงเรียนมัธยมเป็นหลักสูตรเฉพาะสาขาแยกเป็นแต่ละสถาบันไป หรือการศึกษาของโรงเรียนวิศวกร ซึ่งเป็นระบบโรงเรียนชั้นสูง (Grandes Ecoles) สำหรับนักศึกษาที่มีคุณสมบัติพิเศษ และเมื่อเปรียบเทียบกับประเทศอื่น ๆ แล้ว โรงเรียนวิศวกรฝรั่งเศสรับนักศึกษาจำนวนน้อยมาก (รับนักศึกษา 30-500 คนต่อปี)
หลักสูตรระยะสั้นทางวิชาชีพ
Short Curriculum
หลักสูตรเหล่านี้ เหมาะกับนักศึกษาที่ต้องการมีความสามารถทางวิชาชีพและมีความรู้ความชำนาญในระดับช่างเทคนิคชั้นสูง (Technicien Supérieur) อย่างรวดเร็ว โดยสามารถสำเร็จออกไปประกอบอาชีพได้ภายในเวลาไม่เกิน 2-3 ปี ต่อจากมัธยมศึกษาตอนปลาย หรืออาจเลือกศึกษาต่อในระดับที่ สูงขึ้น
ข้อมูลทั่วไปของหลักสูตรระยะสั้นทางวิชาชีพ
มีสาขาวิชาให้เลือกที่กว้างมากทั้งในสาขาวิชาหลักและวิชาเลือกต่าง ๆ
ด้วยหลักสูตรเพียง 2 ปี (บางสาขาอาจใช้เวลา 3 ปี) ทำให้เป็น หลักสูตรที่จัดการศึกษาที่เข้มข้นมาก และเน้นการเตรียมความสามารถให้พร้อมกับการประกอบอาชีพได้ทันทีหลังจบการศึกษา ประกอบด้วยการศึกษาภาคทฤษฎี การศึกษาเฉพาะกรณี และการฝึกงานในบริษัท
ในด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมีความร่วมมืออย่างใกล้ชิดกับภาคธุรกิจ ระหว่างสถาบันการศึกษากับบริษัทเอกชน หรือของรัฐต่าง ๆ โดยภาคธุรกิจจะเข้ามามีบทบาทในการเรียนการสอน เพื่อผลิตบุคลากรออกไปตามพัฒนาการ และความต้องการของโลกธุรกิจที่เปลี่ยนแปลงอยู่ตลอดเวลา
หลักสูตรระยะสั้นผลิตช่างเทคนิคระดับสูง (Techniciens Supérieurs) มี 2 หลักสูตรด้วยกันคือ หลักสูตร STS (Section de Techniciens Supérieurs) และหลักสูตร IUT (Instituts Universitaires de Technologie)
หลักสูตร Section de Techniciens Supérieurs (STS)
สถานศึกษาและสิ่งแวดล้อมการศึกษา
หลักสูตร STS เป็นการศึกษาในระดับอุดมศึกษา แต่ใช้สถานที่ของโรงเรียนมัธยม (Lycées) ต่าง ๆ เป็นที่ตั้ง และทำการเรียนการสอนอยู่ภายในโรงเรียนมัธยมเหล่านั้น โรงเรียนมัธยมที่มีหลักสูตร STS ทั้งส่วนที่เป็นของรัฐและเอกชน มีประมาณกว่า 2,000 แห่งทั่วประเทศ สิ่งแวดล้อมโดยทั่วไปจะคล้ายคลึงกับระบบการศึกษาระดับมัธยม ซึ่งเป็นผลดีที่ทำให้นักศึกษา ไม่ต้องเสียเวลาปรับตัวกับสิ่งแวดล้อมใหม่ (ในฝรั่งเศสสภาพแวดล้อมของระบบการศึกษาระดับมัธยม และระดับอุดมศึกษาแตกต่างกันมาก ไม่ว่าจะเป็นการกวดขันทางด้านระเบียบวินัย ความเป็นอยู่ หรือวิธีการเรียนการสอน)
แนะนำหลักสูตรการศึกษา
หลักสูตร STS เน้นในเรื่องเทคนิคและการผลิตช่างเทคนิคที่จะออกไปประกอบอาชีพได้ภายในระยะเวลาอันสั้น (มีนักศึกษาจำนวนน้อยมากที่จะเลือกศึกษาต่อ) และหากเลือกที่จะศึกษาต่อ สามารถที่จะสมัครเข้ารับการศึกษาในระดับ 2 ของมหาวิทยาลัย หรือ IUP
รายชื่อสาขาวิชาสำคัญ ๆ ของหลักสูตร STS
Génie civil (Civil Engineering) (12 fields) / Chimie, physique et biotechnologie (Chemistry, Physics and Biotechnology) (14 fields) / Génie électrique (Electrical Engineering) (5 fields) / Electronique (Electronics) (2 fields) / Génie mécanique (Mechanical engineering) (11 fields) / Industrie du textile (Textile industry) (8 fields) / Informatique (Computer technology) (2 fields) / Technologies de la Fonderie (Forging and founding technology) (8 fields) / Technologie du bois (Wood technology) (4 fields) / Technologie du cuir (Leather technology) / Technologies du verre et de la céramique (Glass and ceramics technology)
หลักสูตร Instituts Universitaires de Technologie (IUT)
สถานศึกษาและสภาพแวดล้อมการศึกษา
IUT เป็นสถาบันที่ฝึกอบรมเฉพาะด้านเทคนิคและพาณิชยการที่สังกัดอยู่ในมหาวิทยาลัย โดยมหาวิทยาลัยที่มีสถาบัน IUT มีจำนวน 165 แห่ง ทั่วประเทศ สิ่งแวดล้อมการศึกษาเป็นแบบมหาวิทยาลัย นักเรียนจะใช้ชีวิตแบบเดียวกับนักศึกษามหาวิทยาลัยทุกประการ ต่างจาก STS ซึ่งเป็นแบบโรงเรียนมัธยมที่มีการกวดขันในด้านการเรียนการสอนมากกว่ามหาวิทยาลัย
แนะนำหลักสูตรการศึกษา
IUT แม้ว่าจะเป็นหลักสูตรทางวิชาชีพแต่ก็ให้ความสำคัญกับภาคทฤษฎีมาก จึงทำให้นักศึกษาที่มีผลการศึกษาอยู่ในเกณฑ์ดี มีโอกาสที่จะเรียนต่อในระดับที่ 2 ของมหาวิทยาลัยได้ (Licence หรือ Maîtrise) หรือจะเลือกออกไปประกอบอาชีพก็ได้เช่นกัน
รายชื่อสาขาวิชาของหลักสูตร IUT
Génie civil (Civil engineering) / Génie chimique (Chemical engineering) / Chimie (Chemistry) / Biologie appliquée (Applied Biology) / Génie mécanique et productique (Mechanical and production engineering) / Energétique et Génie thermique (Thermal and energy engineering) / Télécommunications (Telecommunications) / Génie informatique (Computer technology) / Hygiène et sécurité (Hygiene and security) / Maintenance industrielle (Industrial maintenance) / Science des matériaux et technologie (Material science and technology) / Contrôle physique et chimique (Physical and chemical monitoring) / Génie électrique (Electrical engineering)
เงื่อนไขเข้ารับการศึกษา
ทั้ง STS และ IUT รับนักศึกษาต่างชาติที่ได้รับประกาศนียบัตรที่เทียบเท่ากับ Baccalauréat (ม. 6 ของประเทศไทย) ในบางสาขาวิชาอาจมีความจำเป็นให้นักศึกษาเรียนปรับพื้นฐานเพิ่มเติมทางวิชาการสายสามัญก่อน จึงจะสามารถศึกษาต่อไปได้ อย่างไรก็ตาม นักศึกษาจำเป็นต้องมีความรู้ด้านภาษาเป็นอย่างดีก่อนที่จะศึกษาทางด้านวิชาการต่าง ๆ ต่อไป (ดูรายละเอียด เพิ่มเติมในบทการเรียนภาษาฝรั่งเศส)
หลักสูตรระยะยาวของมหาวิทยาลัย
University Curriculum
การศึกษาทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และวิศวกรรมศาสตร์ของ มหาวิทยาลัยฝรั่งเศสมี 2 หลักสูตร ที่มีจุดมุ่งหมายต่างกันคือ หลักสูตรปกติที่มุ่งไปสู่การผลิตนักวิชาการ ครู อาจารย์ และนักวิจัย และหลักสูตรพิเศษ (IUP) ที่มีจุดมุ่งหมายเพื่อให้นักศึกษาที่สำเร็จออกไปแล้วมีความพร้อม สำหรับการประกอบอาชีพ ต่างจากของประเทศไทยที่รวมทั้ง 2 อย่างไว้ใน หลักสูตรเดียวกัน
หลักสูตรภาควิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของมหาวิทยาลัย
ตามที่เคยเน้นอยู่เสมอว่าจุดมุ่งหมายโดยทั่วไปของมหาวิทยาลัยอันดับแรก คือการผลิตอาจารย์และนักวิจัยในด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ดังนั้น การศึกษาตามแนวทางนี้ค่อนข้างจะเน้นหนักไปทางด้านวิชาการภาคทฤษฎี มากกว่าหลักสูตรประเภทเดียวกันตามแนวทางอื่น
แนะนำหลักสูตรทางวิทยาศาสตร์และทางเทคโนโลยีของ มหาวิทยาลัย
หลักสูตรทางวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของมหาวิทยาลัยแบ่งออกเป็น 3 ระดับ เช่นเดียวกับการศึกษาในสาขาวิชาอื่น ๆ ในมหาวิทยาลัย คือ
ระดับที่ 1 (2 ปี) ภายหลังสำเร็จการศึกษาจะได้รับอนุปริญญา DEUG (Bac + 2 ปี) ซึ่งเป็นการศึกษาทั่วไปในแต่ละสาขาวิชาแต่ยังไม่เน้นการศึกษาเฉพาะด้าน
ระดับที่ 2 (2 ปี) ภายหลังสำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาบัตร Licence (BS) (Bac + 3 ปี) และปริญญาบัตร Maîtrise (MS) (Bac + 4 ปี)
ระดับที่ 3 (Bac + 5 ปีขึ้นไป) ภายหลังสำเร็จการศึกษาจะได้รับปริญญาบัณฑิตชั้นสูง DEA หรือ DESS ในปีแรก และสามารถทำปริญญาเอกได้ ภายในระยะเวลาอีกประมาณ 3-4 ปี ในการทำวิจัย (Bac + 8 ปี)
แนวทางการศึกษาของนักศึกษาชั้นปีที่ 1 ตามหลักสูตรวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีมี 3 สาขา ให้เลือกในระดับแรกของมหาวิทยาลัย คือ
Technologie industrielle (Industrial Technology) แบ่งออกเป็น 2 สาขา คือ
1. Génie des systèmes (Systems Engineering)
2. Génie des procédés (Process Engineering)
Sciences แบ่งออกเป็น 3 สาขา คือ
1. Mathématiques, Informatique et Applications aux Sciences (MIAS) (Mathematics and computer sciences applied to sciences)
2. Science des Matériaux (SM) (Material Sciences)
3. Mathématiques Appliquées aux Sciences Sociales (MASS) (Mathematics Applied to Social Sciences)
Biologie (Biology) แบ่งออกเป็น 2 สาขา คือ
1. Sciences de la vie (Life Sciences)
2. Sciences de la terre (Earth Sciences)
หลังจากที่ได้อนุปริญญา DEUG (Bac + 2 ปี) แล้ว นักศึกษาจะเข้าสู่ระดับที่ 2 ซึ่งจะเริ่มเลือกสาขาวิชาเฉพาะด้าน ทั้ง 3 แนวทางที่กล่าวถึง ข้างต้นซึ่งยังไม่ถือว่าเป็นการศึกษาเฉพาะด้าน แต่เป็นเพียงแนวทางในการช่วยเลือกสาขาวิชาเฉพาะในระดับที่ 2 ของมหาวิทยาลัยเท่านั้น แต่ไม่ว่านักศึกษาจะเลือกแนวทางการศึกษาใดก็ตาม ก็ยังจะต้องเรียนวิชาบังคับ 3 วิชา คือ Mathematics Physics และ Chemistry ซึ่งถือเป็นวิชาหลักสำคัญที่นักศึกษาต้องมีพื้นฐานที่ดี จึงจะสามารถศึกษาต่อไปในระดับที่สูงขึ้นได้
หลักสูตรด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีของมหาวิทยาลัยเหล่านี้ เหมาะกับนักศึกษาที่ต้องการศึกษาต่อจนถึงระดับปริญญาเอก เพื่อเป็นอาจารย์ หรือการทำวิจัย ในปัจจุบัน สถาบันการศึกษาหรือบริษัทใหญ่ ๆ เกือบทุกแห่งมักจะมีแผนกหรือศูนย์วิจัยอยู่ในองค์กร และมีความต้องการบุคลากรที่เป็นทั้งนักวิจัยและวิศวกรด้วยเป็นอย่างมาก
เงื่อนไขเข้ารับการศึกษา
นักศึกษาไทยที่จบ BS แล้ว ถ้ามีผลการศึกษาอยู่ในเกณฑ์ดี และเนื้อหาหลักสูตรที่เคยศึกษามาก่อนตรงกับวิชาเฉพาะด้านที่จะเข้ารับการศึกษา สามารถที่จะลงทะเบียนเข้าเรียนต่อในระดับ Maîtrise (ระดับที่ 2) หรือแม้แต่ระดับ DEA (ขั้นแรกของระดับที่ 3) อย่างไรก็ตาม การเข้าศึกษาในระดับ Maîtrise ก่อนจะให้ผลดีกว่าการเข้ารับการศึกษาในระดับ DEA โดยตรง เนื่องจากเหตุผล ดังต่อไปนี้
สามารถปรับพื้นฐานให้เข้ากับมาตรฐานของสาขาวิชา ซึ่งบางสาขาวิชา เช่น Mathematics Applied Mathematics และ Physics มาตรฐานการศึกษาของฝรั่งเศสอยู่ในระดับที่สูงกว่าประเทศไทย
ให้นักศึกษามีโอกาสใช้เวลาในการตัดสินใจเลือกสาขาวิชาเฉพาะด้านที่ต้องการศึกษาต่อในระดับที่ 3 ต่อไป
ทั้งนี้มีข้อควรระวังสำหรับนักศึกษาไทยที่ต้องการไปศึกษาต่อในระดับ DEA โดยตรง ซึ่งเท่าที่ผ่านมามักจะประสบปัญหาในการเลือกสาขาวิชาเฉพาะด้านไปจากเมืองไทยที่ไม่ตรงกับความต้องการที่แท้จริง ทำให้ต้องไปเสียเวลาในการเปลี่ยนสาขาวิชาเฉพาะในภายหลัง ขอเน้นย้ำอีกครั้งหนึ่งว่าควรจะติดต่อกับผู้ที่เกี่ยวข้องโดยตรง เพื่อที่จะช่วยท่านเลือกสาขาวิชาที่เหมาะกับความ ต้องการที่แท้จริงได้
หลักสูตร IUP
หลักสูตรวิศวกรรมศาสตร์ของมหาวิทยาลัย
หลักสูตรปริญญาโทจากสถาบัน IUP ใช้เวลา 3 ปี ต่อจากการศึกษาระดับ Bac + 1 ปี IUP เป็นหลักสูตรที่น่าสนใจสำหรับนักศึกษาไทยเป็นพิเศษ จึงขออธิบายอย่างละเอียดเกี่ยวกับหลักสูตรดังต่อไปนี้
แนะนำหลักสูตร IUP
IUP ย่อมาจาก Instituts Universitaires Professionnalisés (Professional University Institutes) ก่อตั้งขึ้นภายในมหาวิทยาลัยต่าง ๆ เมื่อ พ.ศ. 2534 โดยมีจุดประสงค์ที่จะเพิ่มจำนวนบัณฑิตมหาวิทยาลัยที่จะสามารถเข้าทำงานในตำแหน่งระดับผู้บริหารตามนโยบายการศึกษาแห่งชาติ
หลักสูตร IUP ใช้เวลา 3 ปี แต่ไม่รับนักเรียนที่จบ Bac เข้าศึกษาทันที โดยจะรับนักศึกษาที่จบปีแรกของระดับอุดมศึกษาแล้วเข้าไปศึกษาต่ออีก 3 ปี และเมื่อสำเร็จการศึกษาแล้วจะได้รับปริญญาบัตรเช่นเดียวกันกับผู้ที่ศึกษาต่อในมหาวิทยาลัย เพียงแต่ IUP เป็นหลักสูตรที่เน้นสำหรับการไปประกอบอาชีพภายหลังสำเร็จการศึกษามากกว่า ซึ่งต่างจากหลักสูตรปกติของมหาวิทยาลัยที่เน้นไปในด้านการผลิตครู อาจารย์ และนักวิจัย
หลักสูตรการศึกษาประกอบด้วย :
การศึกษาพื้นฐานทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี (ไม่ต่ำกว่า 1,600 ชั่วโมง และไม่สูงกว่า 2,000 ชั่วโมง)
วิชาเสริมทางด้านการเตรียมพร้อมสำหรับไปประกอบอาชีพในบริษัท คือการเรียนภาษาต่างประเทศอย่างน้อยหนึ่งภาษา เทคนิคการสื่อสาร และเทคนิคทางบริหารธุรกิจ (ด้านกฎหมายเศรษฐศาสตร์ และการเงิน)
การฝึกงานในบริษัทไม่ต่ำกว่า 19 สัปดาห์ โดยอาจจะจัดให้ทำการฝึกย่อย ๆ ตลอดหลักสูตรเป็นระยะ ๆ หรือรวมไว้ทำการฝึกในช่วงปีสุดท้ายก็อาจเป็นได้
ปริญญาบัตรและคุณวุฒิ : Titre d’Ingénieur - maître
ปริญญาบัตรที่ได้จากสถาบัน IUP คือ
- อนุปริญญา DEUG (หลังจบปี 1)
- ปริญญาตรี Licence (หลังจบปี 2)
- ปริญญาโท Maîtrise (หลังจบปี 3)
คุณวุฒิ (Titre) “Ingénieur - Maître” ในระดับการศึกษา Bac + 4 ปี
คณะกรรมการพิเศษจะพิจารณาจากผลการศึกษาในการมอบคุณวุฒิ (Titre) ที่เรียกว่า “Ingénieur - maître” ให้กับผู้สำเร็จจาก IUP ซึ่งสามารถ เข้ารับงานในตำแหน่งวิศวกรในบริษัทได้ แต่คุณวุฒิ “Ingénieur - maître” แตกต่างกับ Engineering Degree ซึ่งเป็นปริญญาวิศวกรรมศาสตรบัณฑิตที่ใช้เวลาศึกษา 5 ปี ในโรงเรียนวิศวกรและจะได้รับคุณวุฒิ “Ingénieur Diplômé” ซึ่งแตกต่างกันและจะขอกล่าวถึงในหัวข้อต่อไปภายหลัง แต่ อย่างไรก็ตาม คุณวุฒิ Ingénieur - maître ก็ถือว่าเป็นคุณวุฒิที่อยู่ในระดับ การศึกษาที่ยอดเยี่ยม และเทียบเท่ากับปริญญาโทของมหาวิทยาลัย
IUP เป็นหลักสูตรที่ตอบสนองความต้องการของนักศึกษาไทยที่สำเร็จปริญญาวิทยาศาสตรบัณฑิต (B.S.) ในประเทศไทยแล้ว และต้องการไปศึกษาต่อในระดับปริญญาโทด้านวิศวกรรมศาสตร์ในฝรั่งเศส เพราะการเข้าศึกษาต่อในหลักสูตรนี้ง่ายกว่าโรงเรียนวิศวกร ซึ่งอยู่ในระบบโรงเรียนชั้นสูง (Grandes Ecoles) ที่มีการสอบคัดเลือกและการแข่งขันสูงมาก อีกประการ หนึ่ง เนื่องจากความเป็นปริญญาบัตรของมหาวิทยาลัย จึงไม่มีปัญหาในการเทียบปริญญาบัตรกับประเทศไทย
โรงเรียนวิศวกร Engineering Schools Curriculum : www.cefipa.asso.fr
ความหมายของคำว่า Ingénieur (วิศวกร)
ในภาษาฝรั่งเศสเป็นงาน และตำแหน่งอาชีพ
การเป็นวิศวกรของฝรั่งเศส หมายถึง การประกอบอาชีพที่จำเป็นต้องมีความรู้ความชำนาญทางด้านเทคนิคอย่างดีเยี่ยม และเกี่ยวข้องกับการ ผลิตสินค้าและบริการให้กับสังคมทั้งทางตรงและทางอ้อม วิศวกรต้องมี ความสามารถในการออกแบบผลิตภัณฑ์ใหม่ รับผิดชอบในกระบวนการผลิต หรือเป็นผู้บริหารโครงการได้ สามารถปรับเปลี่ยนเทคนิคที่ใช้ ต่างจากช่างเทคนิคที่มีหน้าที่เพียงแค่การกำกับดูแลการดำเนินการเท่านั้น
การเป็นวิศวกรในอีกความหมายหนึ่งคือ การได้รับปริญญาบัตรวิศวกรรมศาสตรบัณฑิตจากโรงเรียนวิศวกร และได้รับคุณวุฒิเป็น “วิศวกรบัณฑิต” (Ingénieur Diplômé / Graduate Engineer) ภายหลังสำเร็จ การศึกษาที่ใช้เวลานานถึง 5 ปี ต่อจาก Bac ซึ่งหลักสูตรประกอบด้วยวิชาวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี และเศรษฐศาสตร์ คุณวุฒินี้ ในฝรั่งเศสถือว่าเป็นคุณวุฒิสำหรับผู้มีเกียรติระดับเดียวกับแพทย์ (ดร.) หรือ ศาสตราจารย์ (ศ.) ในสังคมไทย
นักศึกษาที่จบหลักสูตรวิศวกรรมศาสตร์ IUP ของมหาวิทยาลัย (Ingénieur-Maître) ก็สามารถเป็นวิศวกรได้ สำหรับผู้จบปริญญาวิศวกรรมศาสตรบัณฑิตจากโรงเรียนวิศวกร (Ingénieur Diplômé / Graduate Engineer) มักจะได้รับตำแหน่งในระดับผู้บริหาร ซึ่งมีความจำเป็นต้องใช้ความชำนาญทางด้านเทคนิคน้อยลงหรืออาจจะไม่มีความจำเป็นต้องใช้อีกต่อไป
กล่าวโดยสรุปแล้ว ในฝรั่งเศสไม่จำเป็นต้องจบการศึกษาและได้รับปริญญาบัตรจากโรงเรียนวิศวกร และได้รับคุณวุฒิ (Title) “วิศวกรบัณฑิต” Ingénieur Diplômé (Graduate Engineer) เพื่อให้ได้ตำแหน่งเป็นวิศวกรตามบริษัทต่าง ๆ แต่ก็ยังมีความจำเป็นที่ต้องมีคุณวุฒินี้ จึงจะได้รับการรับรองตามกฎหมาย
คณะกรรมการ CTI : Comité des Titres d’Ingénieurs
(Engineering Title Committee)
สถาบันระดับอุดมศึกษาที่จะมอบคุณวุฒิ Titre (Title) “วิศวกรบัณฑิต” (Ingénieur Diplômé / Graduate Engineer) ให้กับผู้สำเร็จการศึกษาได้ จะต้องได้รับการอนุมัติจากคณะกรรมการ CTI (Comité des Titres d’ Ingénieur / Engineering Title Committee) ซึ่งเป็นองค์กรที่จัดตั้งขึ้นตั้งแต่ปี ค.ศ. 1934 และสังกัดอยู่กับทบวงมหาวิทยาลัย โดยมีหน้าที่ต่อไปน
ศึกษาปัญหาที่เกี่ยวข้องกับการศึกษาทางด้านวิศวกรรมศาสตร์ ในฝรั่งเศส
พิจารณาการรับรองปริญญาบัตรของโรงเรียนวิศวกรที่ขอรับ อนุมัติการมอบปริญญาวิศวกรรมศาสตร์ และควบคุมดูแลหลักสูตรที่ได้รับ การรับรองแล้ว
ดำเนินการควบคุมกำกับดูแลมาตรฐานของหลักสูตรวิศวกรรมศาสตรบัณฑิต
ตรวจสอบโรงเรียนวิศวกร และบริษัทต่าง ๆ
จากการที่ CTI ทำหน้าที่ดูแลระบบการศึกษาด้านวิศวกรรมศาสตร์ และเป็นหน่วยงานในการพิจารณารับรองคุณภาพและมาตรฐานการศึกษาทางด้านวิศวกรรมศาสตร์ ทำให้ผู้สำเร็จปริญญาวิศวกรรมศาสตร์ของฝรั่งเศส โดยเฉพาะปริญญาบัตรจากโรงเรียนที่มีชื่อเสียง มีโอกาสก้าวหน้าทางอาชีพสูง กล่าวคือ มีโอกาสที่จะได้รับตำแหน่งระดับสูง ที่มีความก้าวหน้าทางอาชีพอย่างรวดเร็ว เหนือกว่าผู้ได้รับปริญญาวิศวกรรมศาสตร์จากประเทศอื่น ๆ หลายประเทศ ดังนั้น CTI จึงกลายเป็นหลักสำคัญของระบบการศึกษาด้านวิศวกรรมศาสตร์ของฝรั่งเศส และด้วยเหตุที่ว่าปริญญาวิศวกรรมศาสตร์ครอบคลุม หลักสูตรต่าง ๆ หลากหลายวิชา และโรงเรียนวิศวกรแต่ละแห่งต่างก็มีความแตกต่างกันทั้งในด้านการรับนักเรียนเข้าศึกษา หลักสูตร และวิธีการเรียนการสอน แต่อย่างไรก็ตาม สถานศึกษาทุกแห่งจะต้องสามารถรักษามาตรฐาน และคุณภาพทางการศึกษาตามที่ CTI กำหนด
แนะนำโรงเรียนวิศวกร
ในฝรั่งเศสนักศึกษาที่จะเลือกอาชีพเป็นวิศวกร จะทำการเลือกเรียนทางด้านนี้ ตั้งแต่มัธยมศึกษาตอนปลาย โดยนักเรียนที่มีผลการเรียนดีจะเลือกโรงเรียนวิศวกร (Ecoles d’Ingénieurs) เป็นอันดับหนึ่ง เพราะถือว่าเป็น ทางเลือกของนักเรียนชั้นยอดและมีเกียรติมากที่สุดเพื่อรับคุณวุฒิ (Title) “Ingénieur Diplômé” (Graduate Engineer) ซึ่งเป็นปริญญาบัตรที่กฎหมายให้การรับรองด้วย
โรงเรียนวิศวกร เป็นสถาบันการศึกษาขนาดเล็ก (รับนักศึกษาประมาณ 30-500 คนต่อปี) บางแห่งเปิดสอนเฉพาะบางสาขาวิชาเพียงสาขาเดียวเท่านั้น ทั้งนี้เพื่อความชำนาญเฉพาะด้าน โรงเรียนเหล่านี้บางแห่งตั้งขึ้นมาตั้งแต่สมัยปลายศตวรรษที่ 18 ซึ่งเป็นยุคของการปฏิวัติอุตสาหกรรม และก่อตั้งขึ้นมาเพื่อตอบสนองความต้องการงานทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี ซึ่ง หลักสูตรมหาวิทยาลัยไม่สามารถผลิตบัณฑิตได้ตรงตามความต้องการ
เงื่อนไขเข้ารับการศึกษา
ระบบการสอบแข่งขันและการคัดเลือกเข้าศึกษาเป็นสิ่งที่คู่กับการศึกษาทางด้านวิศวกรโดยตลอด โดยเฉพาะการคัดเลือกเข้าโรงเรียนวิศวกร ซึ่งการคัดเลือกนี้มีอยู่หลายทาง (ขึ้นอยู่กับระบบของแต่ละโรงเรียน) คือ
คัดเลือกเข้าศึกษาหลังจากจบ Bac ศึกษาต่ออีก 5 ปี โดยพิจารณาจากผลการศึกษาและการสัมภาษณ
เรียนหลักสูตรเตรียมการ (Ecoles Préparatoires) ใช้เวลา 2 ปี ต่อจาก Bac และสอบเข้าโรงเรียนวิศวกรเพื่อศึกษาต่ออีก 3 ปี
คัดเลือกหลังจบระดับที่ 1 (DEUG) ของมหาวิทยาลัย หรือจากหลักสูตรระยะสั้น IUT หรือ STS
โรงเรียนวิศวกรเป็นสถาบันที่คัดเลือกนักศึกษาอย่างเข้มงวดมาก โดยปกติต้องศึกษาในโรงเรียนเตรียมการ 2 ปี ก่อนที่จะสอบคัดเลือก ซึ่งในโรงเรียนเตรียมการจะเน้นด้านวิชาคณิตศาสตร์ และฟิสิกส์เป็นหลัก โดยจะเรียนอย่างหนักใน 2 วิชานี้ หลังจากสอบคัดเลือกเข้าไปได้ นักศึกษาจะได้รับการฝึกอบรมต่ออีก 3 ปี จนจบปริญญา Ingénieur Diplômé ซึ่งได้รับการรับรองจากรัฐบาล
หลักสูตร Mastères Spécialisés (MS)
MS ก่อตั้งขึ้นเมื่อปี ค.ศ. 1986 เป็นการศึกษาเฉพาะด้านที่เสริมความรู้ทางด้านธุรกิจให้กับนักศึกษาที่จบโรงเรียนวิศวกร หลักสูตรระดับสูงเหล่านี้จัดขึ้น ภายในโรงเรียนวิศวกรหรือโรงเรียนการพาณิชย์ชั้นสูง โดยศึกษาเพิ่มอีก 1 ปี แต่อาจจะเพิ่มเป็น 1 ปี 6 เดือน หรือ 2 ปี หลักสูตรประกอบด้วยทั้งการศึกษาภาคทฤษฎีและภาคปฏิบัติอย่างน้อย 350 ชม. และงานด้านการวิจัยภายในบริษัทไม่น้อยกว่า 4 เดือน ซึ่งจะนำไปสู่การเสนอวิทยานิพนธ์ทางด้านวิชาชีพ
MS ไม่ใช่ปริญญาบัตร แต่เป็นตรารับรองที่ออกให้โดย Conférence des Grandes Ecoles การใช้ตรารับรองนี้ ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมาย
การลงทะเบียนเข้ารับการศึกษา
MS รับนักศึกษาที่สำเร็จปริญญาบัตรทางด้านวิศวกรรมศาสตร์จากฝรั่งเศส (Bac + 5 ปี) หรือจากต่างชาติ นอกจากนั้น ยังมีอีกบางส่วนที่รับ นักศึกษาที่จบระดับ Bac + 4 ปี และมีประสบการณ์ในอาชีพเป็นเวลาหลายปี อีกประมาณ 20%
การลงทะเบียนเข้ารับการศึกษาในโรงเรียนวิศวกรของนักศึกษาต่างชาต
หลักสูตร Mastères Spécialisés และการศึกษาระดับปริญญาเอก มีนักศึกษาต่างชาติเรียนอยู่โดยเฉลี่ย ประมาณ 30% และบางสาขาอาจมีถึง 50% แต่เนื่องจากเป็นการศึกษาในโรงเรียนวิศวกรที่จบหลังมัธยมศึกษาตอนปลาย และมีระบบการคัดเลือกที่เน้นหนักทางด้านวิชาคณิตศาสตร์ ทำให้นักศึกษา ต่างชาติมีจำนวนน้อยลง ในปัจจุบันโรงเรียนส่วนมากต้องการพัฒนาด้านความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ จึงพยายามปรับให้สามารถรับนักศึกษาต่างชาติที่อาจมีประวัติการศึกษาที่แตกต่างกัน และจากการทำข้อตกลงร่วมในการยอมรับหน่วยกิตซึ่งกันและกัน และการเปิดหลักสูตรภาคภาษาอังกฤษ รวมทั้งจัดการ เรียนภาษาฝรั่งเศสสำหรับคนต่างชาติทำให้นักศึกษาต่างชาติมีโอกาสมากขึ้น
สถาบันที่รับสมัครนักศึกษาที่จบระดับ B.S. (Bac + 2 ปี)
มีโรงเรียนวิศวกรบางแห่งที่รับสมัครตั้งแต่ระดับอนุปริญญา DEUG และประกาศนียบัตรหลักสูตรระยะสั้น DUT หรือ BTS โดยพิจารณาจากผล การเรียนหรือการสอบคัดเลือกการรับสมัครประเภทนี้คือ Bac + 2 ปี เป็นประเภทที่น่าสนใจ สำหรับนักศึกษาไทยที่จบ BS (Bachelor of Sciences) แล้ว และต้องการไปใช้เวลาศึกษาต่ออีกประมาณ 3 ปี โดยมีจุดประสงค์ที่ต้องการศึกษาในแนวทางที่เน้นหนักสำหรับการไปประกอบอาชีพภายหลังสำเร็จการศึกษา (ต่างจากมหาวิทยาลัยที่เน้นไปในทางการผลิตครูอาจารย์และ นักวิจัย)
ในหลักสูตรการเรียนการสอน นักศึกษาจะได้ศึกษาและการฝึกฝนความชำนาญด้วยเทคโนโลยีล่าสุด เพื่อผลิตวิศวกรที่ได้มาตรฐานสูง และเป็นบุคลากรที่ประเทศไทยกำลังต้องการเป็นอย่างมาก แต่ก็มีข้อเสียอยู่ประการหนึ่ง คือ การเทียบปริญญาวิศวกรรมศาสตรบัณฑิตของโรงเรียนวิศวกรฝรั่งเศสกับ เมืองไทย เพราะแม้ว่าปริญญาบัตรนี้ในฝรั่งเศสจะถือว่าเป็นหลักสูตรที่ได้มาตรฐานสูง เพราะต้องเข้าโรงเรียนเตรียมการ 2 ปี ก่อนการสอบคัดเลือก ดังนั้น จึงมีเฉพาะนักเรียนในระดับที่ยอดเยี่ยมจริง ๆ ที่จะสามารถสอบเข้า ไปศึกษาต่อได้ แต่ในประเทศไทยกลับไม่ใด้การยอมรับเท่าที่ควร โดยพิจารณาเฉพาะเรื่องระยะเวลาการศึกษาในโรงเรียนวิศวกรที่ใช้เวลาทั้งสิ้นเพียง 5 ปี จึงเทียบให้เท่ากับระดับปริญญาโทเท่านั้น แต่ในสาระวิชาของหลักสูตรโรงเรียนวิศวกรสูงกว่าระดับปริญญาโทของมหาวิทยาลัยมาก ทั้งมหาวิทยาลัยในฝรั่งเศสและในประเทศไทย
ปริญญาบัตรนี้ไม่ได้เป็นปริญญาทางด้านการวิจัยที่ต้องทำวิทยานิพนธ์ จึงไม่สามารถเทียบกับระดับปริญญาเอกได้ อย่างไรก็ตาม ผู้สำเร็จปริญญาวิศวกรรมศาสตรบัณฑิตจากโรงเรียนวิศวกรฝรั่งเศส จะได้รับการยอมรับในความสามารถทางวิชาชีพ และประสิทธิภาพของงานมากกว่าจากการยอมรับในเรื่องการเทียบปริญญาบัตร ซึ่งไม่สามารถนำไปเปรียบเทียบกับปริญญา ใด ๆ ของประเทศไทยหรือนานาประเทศได้อย่างแท้จริง
ต่อไปนี้ เป็นรายชื่อและที่อยู่ของโรงเรียนวิศวกรที่มีโอกาสรับสมัคร นักศึกษาไทยที่จบการศึกษาระดับ BS แล้ว โดยพิจารณาผลการศึกษาและการสัมภาษณ์ สถาบันเหล่านี้ทุกแห่งมีสาขาวิชาเฉพาะด้านที่เปิดสอนเป็นการเฉพาะของตนเอง ดังนั้น ผู้จะไปเข้ารับการศึกษาควรจะมีการวางแผนการเรียนล่วงหน้าเป็นอย่างดี เพราะว่าเป็นสิ่งเดียวที่จะสามารถใช้เป็นเครื่องช่วยในการตัดสินใจเลือกสถาบันศึกษาได
การเปลี่ยนแนวทางการศึกษา
การศึกษาทางด้านนี้ทั้ง 3 ทาง (หลักสูตรระยะสั้นทางวิชาชีพ หลักสูตรระยะยาวของมหาวิทยาลัยหรือโรงเรียนวิศวกร) สามารถที่จะเปลี่ยนหลักสูตรระหว่างการศึกษาได้ เช่น การเปลี่ยนจากหลักสูตรระยะสั้นทาง วิชาชีพ (STS IUT) เข้าไปเรียนหลักสูตรระยะยาวของมหาวิทยาลัย (หลักสูตรปกติ หลักสูตรพิเศษ IUP) หรือเปลี่ยนจากมหาวิทยาลัยไปโรงเรียนวิศวกร หรือเปลี่ยนจากโรงเรียนวิศวกรเข้าไปเรียนต่อหลักสูตรปกติจนถึงระดับ ปริญญาเอกของมหาวิทยาลัยก็ได้เช่นเดียวกัน ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับผลการศึกษา ของนักศึกษาแต่ละคน ซึ่งในทุกกรณีจะต้องผ่านการตรวจสอบและประเมิน ความรู้อย่างถี่ถ้วนในวิชาหลักต่าง ๆ
N + I
สำหรับนักศึกษาไทยที่จบปริญญาตรีวิทยาศาสตรบัณฑิตในประเทศไทยแล้ว หลักสูตร N + I ซึ่งใช้เวลาศึกษา 2 ปี เพื่อรับปริญญา Diplôme d’ Ingénieur (เทียบเท่าปริญญาโท) เป็นหลักสูตรที่น่าจะพิจารณา
ปีแรกเป็นการเรียนภาษาและการปรับตัวให้เข้ากับวิธีการทำงาน และวัฒนธรรมฝรั่งเศส
ปีที่ 2 เป็นการศึกษาร่วมกับนักศึกษาฝรั่งเศสทางด้านวิทยาศาสตร์ วิศวกรรม และการปฏิบัติงานระดับสูงรวมทั้งได้ฝึกงานจริงในหน่วยงานต่างๆอีกด้วย
รายละเอียดเพิ่มเติมดูได้ที่ www.nplusi.com
หรือติดต่อ Bangkok EduFrance Desk : (edufrance@anet.net.th)
โทร. 0-2287-1592-8 ต่อ 222 โทรสาร 0-2287-1019